Esercizi sui pronomi latini (superiori)

Da Wikiversità, l'apprendimento libero.
quiz
quiz
Esercizi sui pronomi latini (superiori)
Tipo di risorsa Tipo: quiz
Materia di appartenenza Materia: Grammatica latina per le superiori 1
Avanzamento Avanzamento: quiz completo al 100%

I seguenti esercizi riguardano i pronomi latini studiati nella Lezione 9.

Esercizio 1[modifica]

Declina i seguenti aggettivi pronominali, indicandone il significato.

totus, -a, -umtotus totus totus ..................................................
alius, -a, -um .................alius alius alius .................................
alter, -a, -um .......alter alteri alter ...........................................
unus, -a, -um .......onus onas onus ............................................
solus, -a, -um ......solus solas solum ............................................
nullus, -a, -um ..........nullus nullas nullum........................................

Esercizio 2[modifica]

Traduci le seguenti frasi d'autore contenenti i pronomi egli aggettivi pronominali alius e alter.

A 1. Divitias alii praepōnunt, bonam alii valitudinem, alii potentiam, alii honores, multi etiam voluptates. (Cicerone) - 2. Alii adesse hostes dicebant, alii cum legionibus instare Varum, alii classem hostium advolaturam celerǐter. (Cesare) - 3. Huic sacerdoti, Numa Pompilius duos flamines adiecit, Marti unum, alterum Quirino, virginesque Vestae legit, Alba oriundum sacerdotium et genti conditoris haud alienum. (Livio)

B 4. Ex Macedonum autem gente duo reges multo ceteros antecesserunt rerum gestarum gloria: Philippus, Amyntae filius, et Alexander Magnus. Horum alter Babylone morbo consumpatus est, Philippus Aegiis a Pausania, cum spectatum ludos iret, iuxta theatrum occisus est. (Cornelio Nepote) - 5. Qui quidem cum a Dione se superari videret ingenio, auctoritate, amore populi, verens ne, si eum secum haberet, aliquam occasionem sui daret opprimendi, navem ei triremem dedit, qua Corinthum deveheretur, ostendens se id utriusque facere causa, ne, cum inter se timerent, alteruter alterum praeoccuparet. (Cornelio Nepote)

Esercizio 3[modifica]

Completa la tabella seguente, indicando per ciascun pronome i dati richiesti: paradigma nominale, significato, caso, genere e numero (in caso di più risposte indicale tutte).

PRONOME PARADIGMA NOMINALE SIGNIFICATO CASO, GENERE E NUMERO
iste iste, ista, istud codesto nominativo maschile singolare
illius
quarum
nulli
ei
hoc
eiusdem
illud
earum
ipsis
vestri
quid
aliquo
alteri
alīus
utrumque
cuiusque
utri

Esercizio 4[modifica]

Nel brano seguente individua i pronomi e indicane la tipologia (relativo, personale, dimostrativo ecc.).

"(OOo) A un amico (Autore: Cicerone / secolo: I a.C. / Genere: epistolografia / Tema: sentimenti / Varietà linguistica: latino classico - sermo familiaris)"

Cicerone scrive all'amico Attico una lettera sulle difficoltà incontrate durante l'esilio.

Terentia tibi et saepe et maximas gratias agit. Id est mihi gratissimum. Ego vivo miserrimus et maximus dolor me premit. Ad te quid scribam nescio. Si enim es Romae, iam me adsequi non potes; sin es in via, cum me adsecutus eris, coram agemus multa. Tantum te oro ut, quoniam me ipsum semper amavisti, eodem amore sis; ego enim idem sum. Inimici mei mea mihi, non me ipsum ademerunt. Cura ut valeas.

Esercizio 5[modifica]

Riconosci in questo testo i pronomi e gli aggettivi personali e possessivi.

"(Ooo) Il "Padre nostro" (Autore: Gerolamo / secolo: IV-V d.C. / Genere: traduzione / Tema: cristianesimo - stile di vita / Varietà linguistica: latino tardo - linguaggio speciale cristiano)"

In questo passo, tratto dal Vangelo secondo Matteo, Gesù insegna ai suoi discepoli la preghiera che ancora oggi viene recitata.

Sic ergo vos orabitis:
"Pater noster, qui es in caelis, santificetur nomen tuum. Adveniat regnum tuum. Fiat voluntas tua, sicut in caelo et in terris. Panem nostrum supersubstantialem da nobis hodie. Et dimitte nobis peccata nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris. Et ne nos iducas in tempatationem: sed libera nos a malo. Amen".
Si enim dimiseritis hominibus peccat eorum, dimittet et vobis Pater vester caelestis delicta vestra.

Esercizio 6[modifica]

Traduci le seguenti frasi d'autore, riconoscendo gli aggettivi possessivi con valore riflessivo e le forme di genitivo in is, ea, id in funzione di pronome personale non riflessivo.

A. 1. Eo die quo consueverat intervallo hostes sequitur et milia passum tria ab eorum castris castra ponit. (Cesare) - 2. Bruto certe meo nullo loco deero, idque, etiam si mihi cum illo nihil fuisset, facerem propter eius singularem incredibilemque virtutem. (Cicerone) - 3. Helvetii iam per angustias et fines Sequanorum suas copias traduxerant et in Haeduorum fines pervenerant eorumque agros populabantur. (Cicerone)

B. 4. Cum suos pugna superiores esse Galli confiderent et nostros multitudine premi viderent, ex omnibus partibus et ii qui munitionibus continebantur et ii qui ad auxilium convenerant clamore et ululatu suorum animos confirmabant. (Cesare) - 5. Quid ? Hoc patres familiae qui liberos habent, praesertim homines illius ordinis ex municipiis rusticanis, nonne optatissimum sibi putat esse filios suos rei familiari maxime servire et in praediis colendis operae plurimum studique consumere ? (Cicerone)

Esercizio 7[modifica]

Completa il testo inserendo negli apposti spazi le parole latine elencate di seguito alla rinfusa (pronomi e aggettivi determinativi, dimostrativi, relativi).

"(OOo) Triste fine di Milziade (Autore: Cornelio Nepote / secolo: I a.C. / Genere: biografia / Tema: vita politica / Varietà linguistica: latino classico)"

Il celebre generale ateniese, vincitore dei Persiani a Maratona, tornato ad Atene dopo una sfortunata spedizione navale, fu accusato di tradimento. Assolto da questa accusa, ma tuttavia multato con un'ammenda pecuniaria, morì di cancrena poco dopo.

Miltiades accusatus est proditionis, quod, cum Parum expugnare posset, a rege corruptus infectis rebus discessisset. [..........] tempore aeger erat vulneribus, [..........] in oppugnando oppido acceperat. Itaque cum [..........] pro se dicere non posset, verba fecit frater [..........] Stesagoras. Causā cognitā, capitis absolutus, pecuniā multatus est, et [..........] lis quinquaginta talentis aestimata est, quantus in classem sumptus factus erat. [..........] pecuniam quod solvere in praesentia non poterat, in vincla publica coniectus est ibique diem obiit supremum.

Inserimenti: quae - eo - ipse - - hanc - eius

Esercizio 8[modifica]

Riconosci nelle seguenti frasi d'autore aggettivi e pronomi relativi, interrogativi e indefiniti, evidenziando quelli che potrebbero essere omografi di altre forme; quindi traduci.

1. Non opinor id quidem neque ius esse neque cuiquam expedire. (Cicerone) - 2. Qui parum perspiciunt, ii saepe versutos homines et callidos admirantes, malitiam sapientiam iudicant. (Cicerone) - 3. Si enim libertatem sequimur, qui locus hoc dominatu vacat ? Sin qualemcumque locum, quae est domestica sede icundior ? (Cicerone) - 4. Sua cuique civitati religio, Laeli, est, nostra nobis. (Cicerone) - 5. Huc ades, o Galatea; quis est nam ludus in undis ? (Virgilio) - 6. In aedem convocati patres conscripti a consule quidnam in tali tempestate faciendum esset deliberabant. (Valerio Massimo) - 7. Adtingam quasi cunabula quaedam et elementa virtutis, animique procedente tempore ad summum gloriae cumulum perventuri certo cum indolis experimento datos gustus referam. (Valerio Massimo) - 8. Ne ilud quidem iudicandum est, aliquid iram ad magnitudinem animi conferre. (Seneca) - 9. Item in agmine in primis modo. modo in postremis, saepe in medio adesse, ne quispiam ordine egrederetur. (Sallustio) - 10. Omnis fere animalium aut serpentium morus habet quoddam virus. (Celso)